3.12. Teşebbüs

3.12.    Teşebbüs

Suç işlemek amacıyla örgüt kurma fiili, ilerde işlenmesi düşünülen suçların hazırlık hareketi olarak değerlendirilmektedir. Kural olarak hazırlık hareketleri cezalandırılmaz. Ancak kanun koyucu bu suç tipini düzenlemekle aslında hazırlık hareketi niteliğindeki bu hareketleri başlı başına toplum için tehlikeli görmüş ve cezalandırılmasına hükmederek genel kurala bir istisna öngörmüştür. Kanun koyucu bunu yapmakla ileride gerçekleştirilmesi amaçlanan suçları önlemek istemiştir. Bu durumda suç işlenmek amacıyla örgüt kurma suçu, işlenmesi amaçlanan suçlara teşebbüs olarak değerlendirilemez. Suç işlemek amacıyla örgüt kurma başlı başına bağımsız bir suçu oluşturmaktadır. Bu suçun meydana gelmesi bakımından işlenmesi amaçlanan suçların işlenmesi şart değildir.

Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu bir tehlike suçudur. Tehlike suçlarında bir zarar değil zarar tehlikesi söz konusudur. Tehlike suçlarına da kural olarak teşebbüs mümkün değildir. Örgüt kurma aslında amaçlanan suçların gerçekleştirilmesi bakımından hazırlık hareketi olarak değerlendirilmekte, ancak toplum bakımından arz etiği tehlike ve yarattığı kaygı nedeniyle bağımsız bir suç olarak cezalandırılmaktadır.

Bazı yazarlara göre bu suç, amaç suçlar açısından hazırlık hareketi niteliğinde ya da tehlike suçu olduğu için bu suçlara teşebbüs mümkün değildir. Bu suçlara teşebbüsün cezalandırılması, amaç suçların işlenmesi tehlikesinin cezalandırılması demektir ve bu durumda cezai koruma gereğinden fazla öne alınmış olacaktır. Örneğin üye olmak bakımından şu durumda teşebbüsün gerçekleştiği kabul edilemez: Örgüt üyeliği tek taraflı bir iradeyle gerçekleşemez. Bu bakımdan kişinin örgüte üye olma iradesini ortaya koyması ancak örgütün bunu kabul etmemesi durumunda teşebbüs söz konusu değildir, ortada cezalandırılacak bir hareket yoktur.

Bazı yazarlara göre ise, örgütlenmeye ilişkin şüpheye yer vermeyecek uygun hareketlere başlanması hâlinde teşebbüsten söz etmek mümkündür. Örneğin, bir örgütün kurulmasına rağmen henüz silahlanmanın gerçekleşemediği, sadece silahların sağlanmasına yönelik hareketlerin yapıldığı, ancak silahlar sağlanmadan örgütün polisler tarafından tespit edilerek faaliyetlerine son verildiği durumlarda suç teşebbüs aşamasında kalmıştır. Önceden kurulmuş bir örgüte üye olmak için örgüt yöneticileri ile üye olmak isteyen kişilerin buluşmaları, ancak üyeliğe kabul henüz gerçekleşmeden üye olma girişiminde bulunan kişilerin polisler tarafından yakalanmaları hâlinde teşebbüs söz konusudur.

Teşebbüsün mümkün olduğu kabul edilirse, suç açısından teşebbüs hükümleri somut olayda her bir hareket açısından ayrı ayrı değerlendirilmek gerekir. Teşebbüsün cezalandırılması açısından TCK'nın 35. maddesinde ifade edildiği üzere, kişinin işlemeyi kasıtettiği bir suçu elverişli hareketlerle doğrudan doğruya icrasına başlayıp da elinde olmayan nedenlerle tamamlayamadığı değerlendirmesi hâkim tarafından çok dikkatli bir şekilde yapılmalıdır.

Hazırlık hareketlerinin somut tehlike suçu şeklinde cezalandırıldığı bu tür suçlarda teşebbüs hükümlerinin uygulanması açısından icra hareketlerinin elverişliliğinin değerlendirilmesi çok önemlidir. Elverişli hareketlerle suçun icrasına başlandığı kabul edilebiliyorsa teşebbüs hükümleri uygulanabilir. Buna karşılık elverişli hareketlerle suçun icrasına başlandığı kabul edilemeyecek hareketler söz konusu ise, bu hareketler bu suç açısından hazırlık hareketi olacağından teşebbüs hükümlerinin uygulanması söz konusu olamayacaktır.

Yargıtay şu olayda teşebbüsün varlığını kabul etmiştir: "...yapılan ihbar üzerine kollukça takip edilen ve "dur" ihtarına uymayıp kaçan otomobil içinde ele geçirilen örgüt bayrakları, örgütün elebaşına ait posterlerin dağıtılmadan yakalanmış olması ve sanığın bu malzemeler üzerinde parmak izlerinin bulunması karşısında, eylemin silahlı terör örgütüne yardım suçuna teşebbüs aşamasında kaldığı düşünülmeden tamamlanmış kabul edilerek fazla ceza ta-yininin hukuka aykırı olduğu." (Yargıtay 9. CD., 12.04.2010, E. 2008/11926, K. 2010/4203)

Diğer yandan örgüte üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen kişi bu suç teşebbüs aşamasında kalmış bile olsa cezalandırılacaktır. Bu kişi ayrıca örgüte üye olma suçundan dolayı da ceza alacaktır.