12.3. Tutuklama Nedenleri (CMK 100_2)
12.3. Tutuklama Nedenleri (CMK 100/2)
12.3.1. Şüpheli Veya Sanığın Kaçması, Saklanması
Tutuklama nedenleri de yeniden yazılmış ve şüpheli veya sanığın kaçması, saklanması Kanunda birinci tutuklama nedeni olarak gösterilmiştir (CMK 100/2-a).
Bu nedenle suçu işledikten sonra kaçan veya saklanan bir şüpheli için ayrıca kaçma şüphesi aramaya gerek yoktur.
12.3.2. Kaçma Şüphesini Uyandıran Olgular Bulunması
Şüpheli veya sanık kaçmamış veya saklanmamışsa, bu kişi hakkında somut verilere dayanan kaçma şüphesinin varlığı gerekir.
Kaçma şüphesi kaçma ihtimalinin varlığı olarak değerlendirilemez; kişinin kaçma girişiminde bulunduğunu gösteren somut şüphe sebeplerinin ortaya konması gerekir.
Kaçma şüphesi değerlendirilirken göz önüne alınacak kriterler ilgili kişinin karakteri, ahlaki durumu, evi, işi, malvarlığı, aile bağları ve soruşturmayı yürüten ülke ile ilgili diğer bağlarıdır.
12.3.3. Delil Karartma Kuvvetli Şüphesi
İkinci tutuklama nedeni delil karartma şüphesidir; şüpheli veya sanığın davranışlarının, delilleri yok etme, gizleme veya değiştirme hususlarında "kuvvetli şüphe" oluşturuyorsa, Kanun tutuklama nedenini var saymaktadır (CMK 100/2).
Delil karartma şüphesi de ihtimalin varlığını değil delillerin toplanmamış olduğu durumlarda delillerin şüpheli tarafından karartılacağına ilişkin somut şüphe sebeplerinin ortaya çıkması hâlini ifade etmektedir. Eğer deliller toplanmışsa karartılacak bir delilin varlığından söz edilemez.
12.3.4. Tanık Vs. Üzerinde Baskı Girişimi Kuvvetli Şüphesi
Üçüncü tutuklama nedeni şüphelinin davranışları, tanık, mağdur veya başkaları üzerinde baskı yapılması girişiminde bulunma hususunda kuvvetli şüphe oluşturmalıdır.
Şüpheli veya sanığın davranışları, kuvvetli şüphe uyandıracak şekilde, delilleri yok etme, gizleme veya değiştirme; tanık, mağdur veya başkaları üzerinde baskı yapma girişiminde bulunduğunu gösteriyorsa, tutuklama nedeni var sayılmıştır (CMK 100/2-b). '
100/2'inci maddede kaçma şüphesini ve delilleri karartma şüphesini gösteren somut hâllerin kararda gösterilmesini emreden bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu çok önemli bir eksikliktir. Tatbikattaki gerekçesiz tutuklama kararlarının önlenmesi gerekir.
12.3.5. Tekrar Suç İşleme Tehlikesi Meselesi: "Önleme Tutuklaması"
Mehaz Kanunda terör suçlarında kaçma şüphesi ve delil karartma şüphesi aramadan tutuklama kararı verilmesi kabul edilmiştir (StPO 112/3). Ayrıca hukuk düzenini ağır bir şekilde tehlikeye düşüren suçların yeniden işlenmesi tehlikesi varsa tutuklama kararı verilebilmektedir. Devlete suçla mücadelede gerekli yetkileri veren bu hükümlerin aktarılmamış olması yerinde değildir.
Biz Kanunda açıkça belirtilmediği için, Türk Hukuku açısından önleme tutuklamasının kabul edilemeyeceği görüşündeyiz.
12.3.6. Duruşma Tutuklaması
Alman Hukukunda öngörülen duruşma tutuklaması, duruşmanın başlamasından önce beş gün ve duruşma sırasında beş gün için verilen bir özel tutuklama kararıdır (StPO 127b). Bu usul ayrıca hızlandırılmış muhakemede de uygulanmaktadır.
Türkiye'de sanıkların duruşmada hazır bulunmamaları nedeni ile duruşmanın parçalar hâlinde yapıldığı ve duruşmanın uzadığı dikkate alınırsa, bizde de tek oturumda biten duruşmalar yapılmaya başlandığı zaman benzer bir düzenleme yapılması düşünülebilir.