21.2. İddianamenin Düzenlenmesi

21.2.    İddianamenin Düzenlenmesi

21.2.1. Yeterli Şüphe Bulunması Koşulu

Kamu davası açılması için, soruşturma evresinde toplanan hukuka uygun ve sağlam delillerin mahkûmiyet kararı verilmesi bakımından bir olasılılık doğduğunu göstermesi gerekir.

Kanun bunu yeterli şüphe diye adlandırmıştır. Basit şüphe ile soruşturma başlar (CMK 160/1), yeterli şüphe ile iddianame düzenlenir (CMK 170), kuvvetli şüphe varsa tutuklama kararı verilebilir (CMK 100/1).

21.2.2. İddianamenin İçeriği

Ceza Muhakemesi kanununun 170/3 maddesi iddianamede mutlak suretle bulunması gereken başlıkları sıralamış olup burada belirtilen aleyhe ve lehe nitelikleri taşıyan bir iddianname düzenlenmesi yasal zorunluluktur.

a.         Şüpheli Aleyhine Olan Hususların Açıklanması

Öncelikle amaç, iddianameye konu terör örgütü hakkında herhahgi bir bilgisi olmayan kişilerin de anlamasını sağlamak olmalı, konuyu bilen birileri için yazılmış bir iddianame kurgusu ile yazılmamalıdır.

İddianamenin başlık kısmında, her şüphelinin kimlik bilgileri, müdafiinin adı ve adresi, gözaltında ya da tutuklulukta geçirdiği süreler, şüphelinin adının altına sıralanmalı, gerektiğinde şüphelinin işlediği eylemin yeri ve tarihi diğerlerinden farklı ise bu da aynı sıralamada yer almalı, tüm şüphelilerin eylemleri, gözaltında ve tutuklulukta geçirdiği süreler aynı ise tekrar eden başlıklardan kurtulabilmek için bir kez yazılmalı, deliller sıralanırken mümkün olduğunca önemli delillerin hangi şüpheliyi doğrudan ilgilendirdiği belirtilmelidir.

İddiannamenin metin kısmının A-B-C gibi ana başlıkları kullanılarak ''Giriş, 

Gelişme ve Sonuç'' kurgusu içinde tasarlanması uygundur. Bu bağlamda öncelikle 1-2 sayfayı geçmeyecek kısa ve öz bir bilgi ile soruşturmanın konusu, soruşturmaya nasıl başlandığı, aşamaları, yürütülen teknik takip çalışmaları ve şüphelilerin üyesi oldukları kabul edilen terör örgütü ile ilgili bilgileri içermesi iddiannamenin kolay anlaşılır olmasını sağlayacaktır.

Yine soruşturma konusu olan terör örgütü ile ilgili uluslararası sözleşme ve kabüller iddiannamenin ilk bölümünde yer almalı, bu şekilde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi nezdinde ya da başka bir kuruluş nezdinde soruşturma konusu terör örgütlenmesi ile ilgili bilgilerin bir kez daha hatırlanması sağlanmalıdır. Bu bağlamda terör örgütünün yakın zamanda gerçekleştirdiği toplumsal sonuçlar doğuran terör eylemlerine de atıf yapılmasında fayda olacaktır

Bu ilk bölümde soruşturma konusu şüpheliler ile ilgili yürütülen işlemlerden yani gözaltına alma, adli arama ve el koyma ile tutuklama hususlarında genel bilgiler verilmesi de uygun olacaktır.

İddiannamenin ikinci kısmında; Soruşturma konusu eylem / eylemler genel olarak sıra numarası verilmek suretiyle tüm ayrıntıları ile anlatılmalı, bu eylemlerin hangi neden ile soruşturulduğu ya da eylemin hangi suça/niçin temas ettiği belirtilmelidir. Eylemlere katılan şüpheli ya da şüphelilerin isimleri burada sadece sıralandıktan sonra her şüphelinin isim isim anlatılacağı bölümde şüphelinin eylemlerinin ayrıntılarının yer alacağıda hatırlatılmalı, konu bütünlüğünün bozulmaması açısından eylemlerin genel çerçevesi çizilirken bir de eyleme katılan şüphelilerin eylem sırasındaki durumları anlatılmamalı ve dikkatin dağılması önlenmelidir.

İddiannamenin üçüncü kısmında, Soruşturma konusu herbir şüpheli ile ilgili somut suçlamaya dayanak teşkil eden eylemler ve bu eylemlere ilişlkin veriler ile adli arama sonucunda elde edilen dedillerden, inceleme işlemlerinden, bilirkişi raporlarından söz edilmesi doğrudur. Bu bölümde eylem yoğunluğu fazla olan şüpheliden başlayarak eylem yoğunluğu azalan şüpheliye doğru isim isim anlatım yapılmalı ya da şüpheli sayısı çok ise, eylemleri de benzer nitelikte ise alfabetik sıra ile şüpheliler ile ilgili tüm deliller anlatılmalıdır.

Bu bölümde yani soruşturma konusu her bir şüpheli için başlık açılarak yapılan anlatımda, şüphelinin soruşturma konusu terör örgütü ile geçmiş bağlantısına da vurgu yapılmalı, soruşturmadaki eylemi net bir şekilde anlatılarak herhangi bir tereddüte fırsat verilmemelidir. Şüphelinin terör örgütü içindeki konumu ve soruşturma konusu eylemi anlatılırken hukukî zemini sağlam bir kurgu içinde, arama sonucunda elde edilen deliller üzerinde yapılan incelemede örgütsel durumuna ilişkin verilerden de mutlaka söz edilmelidir.

Yine şüphelilerin birbirleri ile ve soruşturma konusu terör örgütü ile bağlantılarını gösterir iletişim tespit, gizli izleme tutanaklarından da tekrara asla girmeden örnekler verilmeli, çok önemli delilleri, fotoğraflı hâli ile ya da birebir suç unsuru teşkil eden görüşmenin orjinal hâli ile iddianname de bulunması sağlanmalı, önem taşıyan görüşmelere ilişkin yorumlar ve nasıl anlaşılması gerektiğine dair anlatımlarda bulunulmalıdır.

İddiannamenin bu bölümleri hazırlanırken tekrardan kaçınılmalı, şüphelinin / şüphelilerin katıldığı olayların tüm ayrıntılarına girilmeksizin sadece olay yeri ve tarihinden bahsedilerek (5 sıra numaralı ...tarihinde gerçekleştirilen gösteri sırasında ..gibi) şüphelinin bu olay sırasındaki eyleminden ise ayrıntılı bahsedilmeli, bu şekilde yersiz uzatmalardan kaçınılmalıdır.

İdiannamenin sonuç kısmında; Bir kez daha kısaca soruşturmanın konusu olan olaylar -şüpheliler ve terör örgütü arasında hukuksal kurgulama yapılmalı uzun ve tekrar nitelikli cümleler kurulmaksızın kısa bir özetle iddianname tamamlanmalıdır.

Şüpheliler hakkında uygulanacak sevk maddeleri belirtilirken; şüphelilerin tamamı aynı suç ile suçlanıyor ise isimleri sıralandıktan sonra hangi maddeden cezalandırılmalarının istendiği belirtilmeli, her şüpheli için başka bir sevk maddesi uygulanması istenecekse alfabetik sırayla ya da eylem ağırlığına göre isim isim uygulanacak sevk maddeleri yazılmalıdır. Müsaderesi istenen suç delilleri ve diğer malzemeler ise mümkünse, hangi şüpheliden elde edildiği de yazılmak suretiyle ayrı ayrı belirtilmelidir.

İddianname kadar yazılacak ek kovuşturmasızlık ve şüphelilere iade edilecek malzemeler de önem arzetmekte olup, ek kovuşturmazsızlık kararının da gerekçeli olması ve niçin ek kovuşturmasızlık kararı verildiği anlatılarak hakkında dava açılan kişiler ile ek kovuşturmazsızlık verilen kişiler ya da olaylar arasında çelişkiye düşüldüğü izlenimi verilmemeli, tatmin edici gerekçeler kullanılmalıdır.

Terör soruşturmalarında iddianname kadar dosya düzeni de önem arzetmektedir. Öncelikle bir klasör içinde soruşturma konusu eylem / eylemlere ilişkin renkli görüntü ve tutanaklar bulunmalıdır. Ardından herbir şüpheli için müstakil dosya oluşturulmalı ve bu dosyada şüphelinin soruşturma konusu olay sırasındaki eylemlerlne ilişkin ses ve görüntü tutanakları ile adresinde yapılan arama sonucunda elde edilen deliller ve inceleme tutanakları bulunmalıdır. Yine bu dosyada şüphelinin diğer şüpheliler ile ya da terör örgütü ile bağlantısını gösteren ve teknik takip sonucu elde edilen delillerden de birkaçının yer alması uygun olacaktır. Zîra iletişim tespit tutanakları, toplu hâlde bulundurulduğunda, klasör içinde bu deliller çok dikkat çekmediği için yeterince değerlendirilemediği görülmektedir. Şüpheliye ayrılan bu klasörde şüpheliden elde edilen dijital verilerdeki deliller mutlaka yer almalı ayrıca bu veriler ile terör örgütünün amacı, eylemi ya da söylemleri arasındaki bağlantıya mutlaka vurgu yapılmalıdır.

b. İddianamenin Sonuç Kısmında Lehe Olan Hususların İleri Sürülmesi

İddianamenin sonuç kısmında şüphelinin lehine olan hususların da ileri sürülmesi mecburidir (CMK 170/5). Bu kısımda şüphelinin savunma olarak ileri sürdüğü deliller ve açıklamalar yer alır. Ayrıca, kovuşturma makamı tarafından lehe delil toplanması mecburiyeti bulunduğu için, elde edilmiş olan lehe delillerin de gösterilmesi gerekir.