22.3. Uygulamada Duruşmalarda Karşılaşılan Sorunlar
22.3. Uygulamada Duruşmalarda Karşılaşılan Sorunlar
22.3.1. Duruşmalarda Tarafların Beklemesi Sorunu
CMK 175/2 maddesindeki düzenleme dikkate alınarak duruşma gününün belirlenmesi aşamasında özen gösterilmesi ile tarafların, tanıkların duruşma salonunun dışında veya içinde çok uzun süre beklemelerinin önüne geçilebilecektir. Bu kapsamda onlarca sanığın, onlarca katılanın ve onlarca tanığın bulunduğu duruşmalar için tensip yapılırken dosyanın kapsamı, sanıklara isnat edilen suçlama, savunmaları için geçecek süreler hesaplanarak tensip zaptında birden fazla duruşma günü aynı zamanda belirlenmeli, sanıkların dinleneceği günler belirtilmeli, müştekilerin dinleneceği günler ve tanıkların dinleneceği günler ayrılmalıdır. Örneğin; 10 olayın bulunduğu bir dosyada öncelikle tüm sanıkların sırası ile savunmalarının alınması ön görüldükten sonra 1. Olayın müşteki ve tanıkları tensipte ayrıca belirtilmeli, bunların dinleneceği gün hesaplandıktan sonra yapılan tensibin duruşma günü tebliğinde sanıkların dinlenmesine başlanacağı günün belirtilmesi, müştekinin dinleneceği günün kendisine bildirilmesi, istemesi hâlinde duruşmanın başından itibaren katılabileceğinin vurgulanması, tanığın ise dinleneceği günün tensip ile belirlenerek sadece o gün için, hatta öğleden önce ve öğleden sonra şeklinde yapılacak olan planlama ile zaman belirtmesi de yapılarak kişilerin beklemesinin azaltılabileceği dikkate alınmalıdır.
22.3.2. Tensip İşlemi Sırasında Duruşmada Dinleneceklerin Dosya Dizini Yapılması
Bu kapsamda yargılama aşamasında müşteki, sanık ve tanık gibi duruşma sırasında dinlenecek olan kişilerin beyanlarının hangi klasörde ve sayfa kaçta olduğu önceden belirlenmelidir. Onlarca klasörü bulan bir dosyada yargılama aşamasında önceki ifadelerin okunabilmesi için önceden yapılacak olan bu dizin, yargılamanın zaman kaybını önleyeceği gibi duruşma zabıtlarında bazen görülen "önceki ifadeleri okundu", "doğrudur aynen tekrar ederim." şeklindeki klişe ifadeler kullanmak yerine önceki ifadesinin kolluk, savcılık ve sorgu olarak 3 bölüm hâlinde belirtilmesi ve bunların bulunduğu yerlerin neresi olduğu gösterilerek duruşmada bu ifadenin okunarak irdelendiğini ortaya koyacak şekilde ifadelerin zapta yazılmasına özen gösterilmelidir.
22.3.3. Duruşmada İddianamenin Tamamının Okunması Sorunu
CMK 191/3-b.maddesi "İddianame veya iddianame yerine geçen belge okunur, " şeklindedir. Yargıtay kararlarında iddianamenin okunmaması bozma nedini sayılmaktadır. Bazen 1000 sayfayı bulan iddianamenin tüm sanıkları ilgilendiren bölümlerinden sonra her bir sanığın delillerinin yazılarak tartışıldığı bölümlerden oluşması nedeniyle bir sanığı ilgilendiren bölümün okunması aşamasını, diğer sanık ve müdafilerin dinlemesi duruşmaya katılanları aşırı sıkmakta ve gereksiz zaman kaybı olarak görülmektedir. CMK 176/1 Maddesindeki düzenleme ile kendisine iddianame tebliğ edilen sanıklara tekrar iddianamenin okunması eleştirilmektedir. Bu nedenle tarafların kabul etmesi ile iddianamenin bir bölümünün veya özetinin okunması şeklindeki bir uygulamanın yargılamayı hızlandıracağı kanaatindeyiz.
22.3.4. Savunma Makamının Delil Toplama Taleplerinin Değerlendirilmesi
CMK'nın 177'inci maddesi gereğince savunmanın delil toplama talepleri duruşma gününe uzun bir süreden önce yapılmış ise, delilerin toplanmasına ilişkin karar verilmesi hâlinde bu kararın Cumhuriyet Savcısına da bildirilmesi gerektiği ve bildirilen delillerin özellikle tanık dinleme taleplerinin kabul edilmesi hâlinde duruşma günü beklenmeksizin gerekli talimatların yazılması veya davetiyelerin çıkartılmasına özen gösterilmelidir.
22.3.5. Savunma Makamının Duruşmada Hazır Ettiği Tanık ve Uzman Kişilerin Dinlenmesi
CMK'nın 178.maddesi gereğince dilekçesi ile tanık dinletme talebi reddedilen sanık ve katılanların hazır etmiş oldukları tanık ve uzman kişilerin yargılamayı uzatmaya matuf olmaması hâlinde dinlenmesine de özen gösterilmeli, bu şekilde savunmanın aktif bir şekilde yargılama sürecine katılması sağlanmalıdır.
22.3.6. Tanık Ve Bilirkişilerin Naip Hâkim Veya İstinabe Yolu İle Dinlenmeleri
Terör suçlarındaki hassasiyetler dikkate alınarak mümkünse tanık ve bilirkişinin huzurda dinlenmesi, bu imkân bulunmaması hâlinde SEGBİS sisteminin kullanılması veya özel tanıklar için 3G sistemi ile Bilgi İşlem Daire Başkanlığı'ndan yardım alınarak bulunduğu yerden dinlenme işleminin duruşma sırasında ve tüm mahkeme heyetince icra edilmesinin daha sağlıklı olacağı düşünülebilir.
22.3.7. Kovuşturma Aşamasında Tutukluluk ve Tutukluk Durumunun Değerlendirilmesinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
CMK 100 maddede tutuklama nedeni olarak sayılan katolog suçlar
CMK 100/3-a-9 maddesinde tutuklama nedeni olarak düzenlenen " Suç işlemek amacıyla örgüt kurmak"(TCK 220 maddesinin 2, 7 ve 8 fıkraları hariç) ve bundan kaynaklanan uygulama sorunları
22.3.8. Kovuşturma Evresinde Savunmanın Hakları Ve Karşılaşılan Sorunlar
Kovuşturma aşamasında çapraz sorgu imkânı tanınması; Örgütlü suçlarda yargılamaya katılan sanık ve vekil müdaafinin sayısı;
Sanığın davanın diğer taraflarının etki altında kalmaması açısından duruşmadan çıkarılması
Sanığın duruşma disiplini nedeniyle dışarı çıkarılması
Sanığın duruşmaya getirtilmesi ve hazır bulundurulması hakkı ile bunun istisnaları.